ANKARA – Seçimlerin geride kalmasıyla birlikte siyasi partilerin seçim sonuçlarını mercek altına aldığı, tenkit ve özeleştirilerin gün yüzüne çıktığı bir sürece girildi. Alınan sonuçlar prestijiyle en çok eleştirilen siyasi partilerden biri de Yeşil Sol Parti oldu. Yeşil Sol Parti İstanbul Milletvekili ve Halkların Demokratik Kongresi Eşsözcüsü Cengiz Çiçek, seçim öncesinde alınan kararlara yönelik tenkitler ve partisinin başlattığı ‘yenilenme’ sürecine ait değerlendirmelerde bulundu.
2023 seçim sürecinin 2019 mahallî seçimlerini akla getirdiğini söz eden Çiçek, 2019 yerel seçimlerinde PKK lideri Abdullah Öcalan’dan gelen mektubu hatırlattı. Mektubun ve Öcalan’ın Kürt siyasetine ve HDP’ye yaptığı ‘payanda olmayın’ ikazının yanlışsız temelde tartışılmadığını ve anlaşılamadığını belirten Çiçek, “Aradan geçen dört sene Sayın Öcalan’ın mektubunu doğruladı. Mektupta söz edilenlerin yeniliğini koruduğunu gösterdi” dedi.
HDP’nin evvelki dönem eş genel başkanı Selahattin Demirtaş’ın açıklamalarına ait soruyu da yanıtlayan Çiçek, “Demirtaş bizim yol arkadaşımızdır, yoldaşımızdır” dedi ve ekledi; “Tartışırız, kriz yaşarız lakin kol kola girip ayağa kalkmasını da yürümesini de biliriz.”
Çiçek’in sorularımıza verdiği cevaplar şöyle:
‘İKTİDARIN YIPRANDIĞI VE KAYBEDECEĞİ KOLAYCILIĞINA KAÇILDI’
Seçim sonuçlarının ortaya çıkardığı en temel sonuç nedir sizce?
Seçim sonuçları, ideolojik ve örgütlü bir gayret yürütülmeden asla muvaffakiyet sağlanamayacağını net bir biçimde açığa çıkardı. İdeolojik netlik sağlanmadan ve halkla birlikte, halkın içerisinde örgütlenme gerçekleştirilmeden asla muvaffakiyet gelmeyeceğini gösterdi. Toplumda önemli bir değişim talebi vardı. Lakin ne yazık ki bu talep yanlışsız örgütlenemedi. Bu durumu yalnızca seçim takvimi üzerinden değerlendirmemek, uzun bir vakit dilimine yayılmış yetersizliklerin bir toplamı olarak görmek gerekiyor.
Yaklaşık 22 yıllık bir iktidarın ekonomik kriz, pandemi, sarsıntı üzere sebeplerle çok yıprandığı ve kaybedeceği kolaycılığına da kaçıldı. Meğer karşımızda çok yeterli örgütlenmiş bir iktidar bloku var ve bu iktidar bloku uzun bir vakittir bu seçime hazırlanıyordu. Bir bütün muhalefet, kaba ideolojik terslik ve bireye indirgenmiş bir telaffuzla kendini sonlandırdı. Bu iktidarın yıllar içerisinde inşa ettiği ideolojik hegemonyayı ve toplumsal örgütlenme ağlarını görüp alternatiflerini somutlamakta yetersizlikler yaşandı.
‘ADAY ÇIKARSAYDIK DA TARTIŞMALARIN İÇİNDE KALACAKTIK’
Kamuoyunda ve seçmen kitlenizde en çok tartışılan bahislerden biri Cumhurbaşkanlığı seçiminde partinizin aday çıkarmamış olması Bugünden bakınca bu kararınıza yönelik tenkitlerde haklılık hissesi olduğunu söyler misiniz?
Aday çıkarıp çıkarmama tercihi ile sonuçlara dair varsayım yürütmek olgusal açıdan hakikat çıkarımları getirmeyebilir. Tersten bakacak olursak; aday çıkarsaydık ve birinci çeşitte Erdoğan kazansaydı bugünkü tenkitlerin boyutu artacak ve şiddetlenecekti. Ya da muhalefet adayı kazansaydı, “HDP/Yeşil Sol Partiye, Kürtlere karşın kazandık” propagandasıyla karşı karşıya kalacaktık. Cumhurbaşkanlığı adaylığı siyasetini belirlerken her iki tarafta de riskler vardı ve biz bu risklerden birini tercih etmek durumundaydık. Ve mevcut rejimi değiştirme önceliğiyle bir tercih yaptık. Sonuçta sonuca nazaran değişen bir dizi tartışmaların içinde kalacaktık.
‘ÖCALAN’IN MAHALLÎ SEÇİMLERDEKİ MEKTUBU ÇOK DÜZGÜN ANLAŞILAMADI’
Bu tartışma ister istemez son yerel seçimleri de hatırlatıyor. Hatırlayacak olursanız 31 Mart 2019 lokal seçimlerinden sonra iktidar, İmamoğlu’nun az farkla kazandığı seçim sonuçlarını tanımamış 24 Haziran’da seçimleri tekrar ettirmişti. İki seçim ortasında İmralı’dan getirilen Sayın Öcalan’ın mektubu kamuoyuyla paylaşılmıştı. O mektupta Sayın Öcalan çok net bir biçimde Kürt siyasetine ve HDP’ye ‘payanda olmayın’ uyarısı yapmıştı. Temelinde o mektup vaktinde çok âlâ anlaşılmadı. Yanlışsız bir temelde tartışılmadı.
‘ARADAN GEÇEN 4 SENE ÖCALAN’IN MEKTUBUNU DOĞRULADI’
O devir İmralı’dan gelen mektubun ‘taraflardan birini seçme’ konusunda HDP seçmenine bir bildiri olduğu, HDP seçmeninin tercihini ‘Öcalan’a rağmen’ yaptığı yorumları yapılmıştı. Bugünden bakınca nasıl okuyorsunuz mektubu?
Mektup ideolojik-siyasi bağlamdan azade bir biçimde gündelik ve seçim siyaseti üzerinden değerlendirildi. Birden fazla defa haksız, mesnetsiz bir biçimde yorumlandı, ele alındı.
Elbette başta seçimler olmak üzere kimi taktiksel kararları alabiliriz. Fakat taktiksel amaçlarınız ne olursa olsun Sayın Öcalan’ın mektubunda belirttiği ‘Demokratik uzlaşı, özgür siyaset ve kozmik hukuk’ üçlü sacayağının istikrarını kurmak, siyasal çizginin belirginliği, sonuç alıcılığı açısından değerli bir ikazdı. Açıkçası o mektubunda Sayın Öcalan, Üçüncü Yolun Manifestosunu açıklamıştı. Mevcut Türkiye siyasetinin kurgusunu, açmazlarını tanım ederek halklara ve ezilenlere takip etmeleri gereken yolu göstermişti.
Aradan geçen dört sene Sayın Öcalan’ın mektubunu doğruladı. Mektupta söz edilenlerin yeniliğini koruduğunu gösterdi. Sıkıntının tek başına İstanbul Büyükşehir Belediyesi Başkanlığı seçimi olmadığını, sistemsel esaslı dönüşümün ana itekleyicisi olan Kürt siyasal dinamiğinin ve HDP’nin politik çizgisinin, duruşunun değerini ortaya koydu. Hasebiyle o mektupta yazılanlar hayata geçirilebilmiş olsaydı bugün ülkede değişik bir siyasi iklim hâkim olabilirdi. Halklar, inançlar, bayanlar, gençler, işçiler kendi politik durumlarını daha kararlı ve güçlü bir formda inşa etmenin imkanlarını yaratmış olabilirdi. Seçim sonuçları da bu türlü olmayabilirdi.
‘KÜRT SİYASİ HAREKETİ İLE TÜRKİYE SOSYALİST HAREKETİ ORTASINDAKİ BAĞLANTI YENİ ORTAYA ÇIKMADI’
İttifak süreci bilhassa TİP ile ortak liste konusundaki müzakereler de bir epey tartışmalı geçti. Seçim sonuçları açığa çıkınca da ittifak içerisinde yapılan işbirlikleri ve hatta bir bütün ittifak stratejisi, seçmeniniz tarafından sert bir halde eleştirildi. Bu süreçte yapılan kusurlar neler oldu? Ne yapılmalıydı?
Öncelikle şunu tabir etmek gerekir; Kürt siyasi hareketi ile Türkiye sosyalist hareketi ortasındaki ilgi tarihî ve birçok bedelin ortak yaratıldığı bir bağ. Bu iki dinamik güç ittifak halinde olmazsa ülkede başta Kürt sıkıntısının demokratik tahlili olmak üzere emek, demokrasi ve özgürlükler namına ilerleme kaydetmek çok lakin çok sıkıntı olur. Bizim ittifak sorununa bakışımızın stratejik sınırı budur.
‘KÜRT SIKINTISINA DAİR SİYASETLERDEKİ GERİLEMELERİN SORUMLUSU SOSYALİST ÖRGÜTLER DEĞİL’
Emek ve Özgürlük İttifakı stratejik olarak doğrudur. Lakin taktiksel olarak kusurlar yapıldı. Bakın kusur diyorum, yanlış demiyorum. Bu iki durum farklıdır. Yanılgının sebebi yol ve metot eksikliğidir; siyasal, örgütsel, toplumsal ödevlerden kaçmaktır, onlarla yüzleşmemektir.
Güncel tartışmalara atfen söylemek gerekirse Kürt siyasetinin Kürt sıkıntısına dair siyasetlerindeki gerilemelerin, yetmezliklerin sorumlusu nasıl ki sosyalist örgütler, hareketler değilse; sosyalist uğraşın zayıflığının, toplumsallaşamamasının sorumlusu da Kürt hareketi değildir. Bu iki yanlış okuma, tam da devletçi siyasetlerin amaçladığı üzere Kürt hareketinin tecrit edilmek istenmesi, sosyalist örgütlerin de var olan krizli hallerinden çıkamaması demektir.
‘İTTİFAK SİYASİ PARTİLERİN YAN YANA GELİŞ FOTOĞRAFININ DIŞINA ÇIKAMADI’
Birlikte hareket etme konusunda ittifak bileşenlerimizle mutabık kalmış olsak da bu birlikteliğin biçimi konusunda farklı düşündük. Bizler en başından beri en gerçek usulün seçimlere tek listeyle girilmesi olduğunu savunduk. Lakin uzun müzakerelere karşın bunu gerçekleştiremedik. Öte yandan ittifakın günün sonunda salt siyasi partilerin, örgütlerin yan yana gelişi fotoğrafının dışına çıkamaması da bir diğer önemli eksikliğimizdir.
‘SEÇİMLE SONLANDIRILMIŞ İTTİFAKLARI GÜNDEMİMİZDEN ÇIKARMAMIZ GEREKİYOR’
Bundan sonraki süreçte, seçime endeksli, seçimle sonlandırılmış ittifakları gündemimizden çıkarmamız ve ‘yan yana gelmezsek kazanırız’ kaidesini reddederek, stratejik çizgimizi toplumsal gayret ittifakları üzerinden örmemiz gerekiyor.
‘HDP’NİN MAHALLÎ ÖRGÜTLÜLÜĞÜNÜN ERİMESİNE MÜDAHALE ETMEDİK’
HDP Eş Genel Başkanı Pervin Buldan, Medya Haber TV’de yaptığı değerlendirmelerde vilayet örgütlerinin adaylara ait tekliflerini gereğince dikkate almadıklarını, aday belirleme komitesinin bu mevzuda kusurlu olduğunu tabir etti. Bu özeleştiriyi nasıl değerlendirirsiniz? Seçim sonrasında tabandan da bu tarafta tenkitler geldiğini dikkate alacak olursak genel merkez ve mahallî ortasında bir kopukluk kelam konusu mu?
Seçim sürecindeki özeleştirilerimizden biri adayların belirlenme sistemleriyle ilgili. Seçimin kısa bir vakit dilimine sıkışacağını öngörüp vaktinde kimi kararları alamamış olmamız ile yol ve yollarımızdaki yanılgılar birleşince çeşitli meseleler ortaya çıktı. Lakin yaşanan başarısızlığı yahut yanılgıları biz yalnızca aday belirleme yahut seçim süreciyle ele alamayız. Bu, gerçek sonuçlara götürmez. Bu sonucun nedenlerini aday belirlemeden örgütlü yapımıza, bir bütünlük içerisinde değerlendirmeliyiz ve o denli de yapacağız. Sonuçları tek nedenle açıklayamayız. Gerçek sonuçlar yahut dersler çıkarmak bütünlüklü ele almayla olur.
HDP’nin mahallî örgütlülüğünün yıllar içerisinde erimesine müdahale etmememiz, Türkiye alanında toplumsal örgütlenme programının oluşturulup hayata geçirilmemiş olması da bugünkü seçim sonuçları bağlamında sorumluluk alanlarımızdandır.
‘GENİŞ BİR YAPILACAKLAR LİSTESİ ÖNÜMÜZDE DURUYOR’
Seçimin akabinde açığa çıkan sonuçlarla birlikte HDP inanılmaz kongreye gitme kararı aldı. Partinizin politik-ideolojik çizgisi da bu kongrede gündeme getirilip tartışmaya açılacak mı? Bu kongreyi evvelkilerden farklı kılan nedir?
Bu kongreyi geçmiş kongrelerimizden farklı kılan temel yön, parti siyasetlerinden parti yapısına kadar çabucak her alana dair muhasebenin daha derinlemesine ele alınacak olmasıdır. Bir öteki fark, mevcut siyasal sınırımızın vardığı eşiği sıçratma kararlılığıdır. Bileşen, birey ve ittifak hukukundan politik karar alma süreçlerinin demokratikleştirilmesine ve dayandığımız toplumsal, sınıfsal zeminlerin parti siyasetlerinde kelam sahibi olacağı temsiliyet ve sistemleri sağlamaya kadar geniş bir yapılacaklar listesi önümüzde duruyor. Partinin politik-ideolojik sınırına dair üretilen stratejilerde ve devreye konan taktiklerde yapılan kusurlarla ilgili dersler çıkarmak ve önümüzdeki süreçte demokratik cumhuriyet gayretini büyütecek tabanı sağlamak da temel gayemiz. Bu kongreden çıkaracağımız en güçlü sonuç Üçüncü Yol paradigmamızın her seviyede daha güçlü savunulması olacaktır.
‘HDP FİKRİYATI YANLIŞLANMADI, EKSİKLİKLERİ ORTAYA ÇIKTI’
Seçmeninizden gelen bir değişim ve yenilenme talebi de bu devirde görünür oldu. Mithat Sancar ve Pervin Buldan kongrede aday olmayacaklarını açıkladılar. Hem yeni eş genel başkanların hem yeni parti meclisinin belirlenme süreci nasıl olacak?
Geleneğimizin kongre süreci tecrübesi dünyada az görülen biçimde tabandan örgütleniyor. Vilayet ve ilçelerde çok sayıda toplantılar gerçekleşiyor. Sonra bölge konferanslarında tartışmalar kararlara dönüşüyor ve merkezi konferanslara taşınarak kongrenin taşları döşeniyor. Mevcut şartlarda en demokratik ve toplumcu kongre tartışma süreci işletilmeye çalışılıyor. Kongre bu süreç sonunda gerçekleşiyor. Bu periyot bizler açısından yine bir atılım sürecinin vesilesi kılınması itibariyle tarihi kıymette. Yanı sıra tabanıyla daha sıkı ve asıllı mesai harcayan; argüman edildiği üzere hudutlarımıza dayanmadığımızı, ortamızda aralık bulunan toplumsal potansiyellerle buluşarak hudutlarımızı genişleteceğimiz bir devrin birinci adımları olarak görüyor ve paradigmamızda ısrar ediyoruz. Hasebiyle vazifemiz tamamlanmadı, hala önümüzde duruyor. Yani HDP fikriyatı yanlışlanmadı, eksiklikleri ortaya çıktı. Konferans süreçleri sonunda açığa çıkan irade herkes için bağlayıcı olacak. Bu süreç sonunda eş başkanlar ve parti meclisi belirlenecek.
‘DEMİRTAŞ BİZİM YOL ARKADAŞIMIZDIR, YOLDAŞIMIZDIR’
HDP’nin evvelki periyot eş genel liderlerinden Selahattin Demirtaş’ın seçim sonrasında parti idaresine ve seçim sürecindeki iletişimsizliğe dönük tenkitleri de içeren bir yazısı çokça tartışıldı. Demirtaş’ın tenkitlerine dair görüşleriniz nelerdir?
Her şeyden evvel şunu söylemek isterim ki, Sayın Demirtaş bizim yol arkadaşımızdır, yoldaşımızdır. Demokrasi ve özgürlük çabasında değerli roller üstlenmiş ve üstlenecek birisidir. Şartlar ne olursa olsun mirasını yüklendiğimiz geleneğimizin gereği olarak bütün kıymetlerimizin, yoldaşlarımızın kolektif aklı etrafında yürüyüş ısrarımız devam edecektir.
‘TARTIŞIRIZ, KRİZ YAŞARIZ LAKİN KOL KOLA GİRİP AYAĞA KALKMASINI BİLİRİZ’
Partimiz gerek hapishanedeki yoldaşlarımızın gerekse dostlarımızın ve halkımızın tenkitlerini, tekliflerini almıştır, almaya da devam edecektir. Bu süreci bir tenkit özeleştiri süreci olarak değerlendireceğini, gerekli kararları alacağını deklare etmiştir. Biz işin bu boyutuna odaklandık. Tenkitler bizi büyütür, güçlendirir, buna inanıyoruz. Tartışırız, kriz yaşarız lakin kol kola girip ayağa kalkmasını da yürümesini de biliriz. Bu gündemler etrafında ikilikler, zıtlıklar çıkarmak isteyenlere de tarihimizi hatırlatırız.
‘ERDOĞAN’LA YA DA ERDOĞAN’A KARŞIN KENDİ VAZİFELERİMİZİ YERİNE GETİRMEMİZ BU TOPRAKLARA BORCUMUZDUR’
Muhalefet partileri üzere iktidar da bir değişim sürecine girdi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Cumhurbaşkanlığı kabinesinin neredeyse tamamını yeniledi. Yemin ettikten sonra yaptığı konuşmada da ‘ortaklık’ ve ‘kucaklaşma’ vurgusunu sıkça yaptı. Erdoğan’ın konuşmasını yeni kabine kompozisyonuyla birlikte ele aldığınızda nasıl değerlendirirsiniz?
Erdoğan ve Cumhur İttifakı’nın Türkiye’yi getirdiği nokta, çoklu krizlerin toplumsal bir buhrana dönüşmesi eşiğidir. Seçim sonuçlarında da görüldüğü üzere toplum ikilikler üzerinden kesimli yapılara bölünerek konsolide ediliyor. Kürt-Türk, Sünni-Alevi, kadın-erkek, dost-düşman üzere temel yaklaşımlar iktidarın seçim sürecindeki canlı dinamikleriydi. Tüm bunlar ekonomik kriz, siyasal ve toplumsal krizle birleşince Türkiye’nin kaldıramayacağı fay çizgilerinin tetiklenebileceği bir kerteye ulaşıldı.
Kürt sorunu başta olmak üzere bu ülkenin tarihi ve siyasal problemlerinin şiddet ve baskı siyasetleriyle çözülemeyeceği her gün tekrar ortaya çıkıyor. İktidar, 2015 yılından beri devreye koyduğu siyasetlerle Kürt probleminde çözümsüzlüğü derinleştirirken birebir vakitte halkı iktisatta müthiş bir görünümle karşı karşıya bıraktı.
Öte yandan Erdoğan’ın tarihin gördüğü en pragmatik siyasetçilerden biri olduğunu hepimiz biliyoruz. Bu pragmatizmiyle bir ‘imaj siyaseti’ yaptığına dair genel kanı var. Maduro’yu, İsmailağa Cemaati’ni, Paşinyan’ı Aliyev’i, NATO’yu; yani aykırı olduğu var sayılanları yan yana getiren bu eklektik yönelimi bu açıdan güzel okumak gerekiyor. Münasebetiyle Erdoğan’la ya da Erdoğan’a karşın kendi vazifelerimizi yerine getirmemiz, bu topraklara ve gelecek nesillere olan borcumuzdur.